Η έρευνα και η συλλογή στοιχείων σχετικά με μια αξιόποινη πράξη αποτελούν το κύριο αντικείμενο της εργασίας του. Πιο συγκεκριμένα, ο ανακριτής είναι τακτικός δικαστής ο οποίος, μετά από παραγγελία του αρμόδιου εισαγγελέα, αναλαμβάνει να διερευνήσει, να ελέγξει και να ερμηνεύσει όλα τα στοιχεία που μπορούν να αποδείξουν ότι έχει διαπραχθεί αξιόποινη πράξη από το δράστη ενός εγκλήματος. Για το σκοπό αυτό συγκεντρώνει όλο το υλικό της κατηγορίας (μαρτυρικές καταθέσεις, έγγραφα, εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης κ.ά.) προκειμένου να αποκαλύψει την ταυτότητα του δράστη και να προχωρήσει η ποινική διαδικασία. Επίσης, καλεί τον κατηγορούμενο να απολογηθεί και να αντιτάξει όλους τους υπερασπιστικούς ισχυρισμούς του. Σε περιπτώσεις σοβαρών εγκλημάτων, αν κρίνει ο ανακριτής ότι ο κατηγορούμενος είναι ύποπτος φυγής, ή τον θεωρήσει ικανό να διαπράξει και άλλες αξιόποινες πράξεις, μετά και τη σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα, εκδίδει εναντίον του ένταλμα προσωρινής κράτησης (προφυλάκιση). Συνεργάζεται επίσης με πραγματογνώμονες, αστυνομικούς όπως και άλλους ειδικούς οι οποίοι χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους και τεχνικές, τον βοηθούν στην προσπάθειά του να αποκαλύψει την ταυτότητα και τα κίνητρα του δράστη. Η εργασία του ανακριτή είναι απαιτητική, δύσκολη και αρκετά σύνθετη. Πρέπει να διαθέτει άρτια νομική κατάρτιση και να ενημερώνεται συνεχώς για το αντικείμενο της εργασίας του, τις τροπολογίες των νόμων και τη νομολογία γενικότερα. Επειδή τα καθήκοντα του είναι πολλά, απαιτείται συντονισμός και σωστός προγραμματισμός, ώστε οι υποθέσεις του να διεκπεραιώνονται εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών.