Είναι ο επαγγελματίας που προσφέρει υπηρεσίες σε ένα αθλητικό αγώνισμα και εφαρμόζει τους κανόνες του παιχνιδιού σε σχέση με αυτό. Πιο συγκεκριμένα, ο διαιτητής που διευθύνει ένα άθλημα αποτελεί τον τελικό κριτή και φροντίζει για την σωστή χρήση των κανόνων που το διέπουν. Ανάλογα με το άθλημα που διευθύνει (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ, πόλο, πάλη, τένις, στίβος κ.ά.), επιβλέπει τη ροή και την εξέλιξη του παιχνιδιού (αγωνίσματος), κάνει παρατηρήσεις στους αθλητές και δίνει σημασία και στην παραμικρή λεπτομέρεια προκειμένου να διευκολύνεται η ομαλή διεξαγωγή του αγωνίσματος. Ακόμη, καθορίζει την έναρξη, τα διαλείμματα (ημίχρονο), το τέλος ή τη διακοπή ενός αγωνίσματος, επιβάλλει κυρώσεις όταν κάποιος παίκτης παραβεί τους κανονισμούς διακόπτει προσωρινά, το παιχνίδι σε περιπτώσεις τραυματισμού κάποιου αθλητή και κρατάει την ώρα μέχρι να συμπληρωθεί ο πραγματικός χρόνος του παιχνιδιού. Συνεργάζεται με τους υπόλοιπους συντελεστές του αγώνα διεξαγωγής ενός αγωνίσματος (βοηθούς διαιτητές, επόπτες, κριτές, παρατηρητές κ.ά.), αλλά και με τους αθλητές προκειμένου να επιτυγχάνεται η δίκαιη και ισότιμη μεταχείριση των αθλητών.