Αντικείμενο της εργασίας του είναι η συστηματική παρακολούθηση του περιβάλλοντος και η εξεύρεση τρόπων βελτίωσής του. Πιο συγκεκριμένα, ο επιθεωρητής προστασίας του περιβάλλοντος επιβλέπει την ανάπτυξη του περιβάλλοντος σε μια συγκεκριμένη περιοχή και φροντίζει, μέσα στα πλαίσια των κανονισμών και της νομοθεσίας, να προστατεύεται το περιβάλλον και οι φυσικοί του πόροι. Διεξάγει τακτικές επιθεωρήσεις σε διάφορες περιοχές για τη διαπίστωση περιβαλλοντικών προβλημάτων και, αν χρειαστεί, προτείνει τρόπους και μεθόδους πιθανής επίλυσης των προβλημάτων αυτών. Σε περιπτώσεις καταχρηστικών ή παράνομων ανθρώπινων επεμβάσεων στο περιβάλλον, συντάσσει εμπεριστατωμένες μελέτες και εκθέσεις, ενημερώνει τις τοπικές αρχές και τους αρμόδιους φορείς στους οποίους υπάγεται η συγκεκριμένη περιοχή και προτείνει την επιβολή προστίμου, γιατί δεν τηρήθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι και περιορισμοί. Η σύνταξη οδηγών για την προστασία και χρησιμότητα του περιβάλλοντος, η παροχή πληροφοριών σε κατασκευαστικές και τεχνικές εταιρείες αναφορικά με τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς που χρειάζεται να τηρούν και η ορθή χρήση των εκτάσεων γης, είναι ακόμη μερικές από τις δραστηριότητες με τις οποίες είναι επιφορτισμένος ο ειδικός. Τέλος, η οργάνωση, η εποπτεία και η διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και τοπίων που αποτελούν τεράστιο πλούτο της χώρας μας, όπως είναι οι εθνικοί δρυμοί, τα θαλάσσια πάρκα, οι υδροβιότοποι κ.ά., και η διαπραγμάτευση με ιδρύματα και εταιρείες για τη διατήρηση των απαραίτητων αρχείων, ώστε να εξακριβώνεται η τήρηση των περιβαλλοντικών όρων αποτελούν ενέργειες που αποσκοπούν στην προστασία, ανάπτυξη και διαχείριση του περιβάλλοντος. Το οικολογικό περιβάλλον είναι ένας παράγοντας που αποκτά ιδιαίτερη σημασία μέρα με τη μέρα για τον σύγχρονο άνθρωπο. Πολλές επιχειρήσεις προκαλούν προβλήματα στο περιβάλλον με την αλόγιστη εκμετάλλευσή του και τη ρύπανσή του, γεγονός που μαρτυρά την ανάγκη ύπαρξης θεσμών και φορέων για την προστασία του. Για το σκοπό αυτό η Πολιτεία ανέπτυξε ένα ολόκληρο θεσμικό πλαίσιο με κανονισμούς και νόμους που αποσκοπούν στη διατήρηση της ισορροπίας και της καλής λειτουργίας των οικοσυστημάτων της χώρας μας.