Ο πλοηγός πλοίων κυβερνά ή κατευθύνει πλοία, τουριστικά σκάφη αναψυχής και άλλα πλωτά μέσα κατά την είσοδο και την έξοδό τους από τα λιμάνια, κατά τη δίοδό τους από διώρυγες και διαύλους, ποτάμια, καθώς και σε άλλα χωρικά ύδατα όπου απαιτούνται ειδικές γνώσεις ναυσιπλοΐας. Εποπτεύει και συντονίζει όλες τις εργασίες στη γέφυρα και επιβλέπει την τήρηση των κανόνων ασφαλείας από το πλήρωμα και τους επιβάτες. Προβαίνει, ακόμη, σε τεχνική επίβλεψη της συντήρησης και επισκευής τμημάτων του σκάφους προκειμένου να εξασφαλίσει ότι έγιναν σύμφωνα με καθορισμένες προδιαγραφές και κανόνες ασφαλείας. Εφαρμόζει τις γνώσεις του πάνω στις αρχές και πρακτικές της λειτουργίας των πλοίων προκειμένου να εντοπίσει και να επιλύσει τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού. Σε περιπτώσεις πλοήγησης σκαφών αναψυχής οι αρμοδιότητές του περιλαμβάνουν την παραλαβή του σκάφους, τον έλεγχο της κατάστασης και του εξοπλισμού του, την προμήθεια νερού, τροφίμων και άλλων αναλωσίμων και την πλοήγηση του σκάφους σε παραλίες και λιμάνια ανάλογα με τις προτιμήσεις των ενοικιαστών του. Για τη διευκόλυνση του έργου του χρησιμοποιεί ναυτικούς χάρτες και βιβλία - πιλότους για κάθε περιοχή, ναυτιλιακά όργανα για τη χάραξη πορείας, φορητούς ασυρμάτους κ.ά. Τέλος, φροντίζει για την άνετη και ασφαλή μεταφορά των επιβατών και παράσχει τις πρώτες βοήθειες σε περίπτωση ατυχήματος.