Αποστολή του Συνηγόρου του Παιδιού είναι η προάσπιση και προαγωγή των δικαιωμάτων του παιδιού. Ως παιδιά ορίζονται τα άτομα που δεν έχουν συμπληρώσει τα δεκαοχτώ (18) τους χρόνια. Στο πλαίσιο της αποστολής του αυτής:
ερευνά συγκεκριμένες παραβιάσεις δικαιωμάτων των παιδιών από φορείς ή άτομα και προτείνει τρόπους προστασίας τους.
διαμεσολαβεί ύστερα από αναφορές πολιτών σε συγκεκριμένες περιπτώσεις παραβίασης δικαιωμάτων του παιδιού, επιδιώκοντας την προστασία και την αποκατάστασή τους. Εφόσον το κρίνει αναγκαίο, σε περιπτώσεις σοβαρών παραβιάσεων, ενεργεί αυτεπάγγελτα.
αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την παρακολούθηση και προώθηση της εφαρμογής των Διεθνών Συμβάσεων και της λοιπής εθνικής νομοθεσίας για τα δικαιώματα του παιδιού, την ενημέρωση του κοινού, την ανταλλαγή απόψεων με εκπροσώπους φορέων και την εκπόνηση προτάσεων προς την Πολιτεία. Για το σκοπό αυτό, μπορεί να διερευνά πεδία τα οποία κρίνει ιδιαίτερα σημαντικά και να συντάσσει ειδικές εκθέσεις που απευθύνει προς τα αρμόδια υπουργεία.
προσπαθεί να κάνει γνωστά τα δικαιώματα των παιδιών πρώτα απ’ όλα στα ίδια τα παιδιά. Για το σκοπό αυτό, διαθέτει έντυπο υλικό, ειδική τηλεφωνική γραμμή και δυναμικό χώρο στο Διαδίκτυο.
αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης γονέων και επαγγελματιών που εργάζονται με το παιδί.
φροντίζει ώστε τα παιδιά να συμμετέχουν και να ακούγεται η φωνή τους στα θέματα που τα αφορούν
παρακολουθεί την εφαρμογή των νόμων για τα παιδιά και κάνει προτάσεις προς την Πολιτεία για να λάβει μέτρα προς το συμφέρον τους.
συναντά τα παιδιά στους χώρους όπου ζουν, εκπαιδεύονται και περνούν την καθημερινότητά τους, συζητά τα προβλήματα που τα απασχολούν και ακούει τις απόψεις και τις προτάσεις τους.
συνεργάζεται και επικοινωνεί με υπηρεσίες και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.) που ασχολούνται με το παιδί, με εκπαιδευτικές κοινότητες κ.α.
συμμετέχει σε συναφείς επιστημονικές συναντήσεις, συνέδρια, επιτροπές και δίκτυα. Ο Συνήγορος του Παιδιού, αν και συνεργάζεται με άλλες υπηρεσίες και φορείς που φροντίζουν για την προστασία των παιδιών, όπως για παράδειγμα κοινωνικές υπηρεσίες ή εισαγγελείς που έχουν αναλάβει υποθέσεις επιμέλειας των παιδιών, εντούτοις δεν εμπλέκεται στο έργο τους. Για την προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού, ο Συνήγορος του Παιδιού μπορεί να ζητάει με ειδικά αιτιολογημένο έγγραφό του από ιδιώτη που κατονομάζεται στην αναφορά, έγγραφα ή άλλα στοιχεία για την υπόθεση. Υποχρεώνεται, όμως, σε αυτή την περίπτωση, να διασφαλίζει τα προσωπικά και επαγγελματικά απόρρητα των ιδιωτών και να μη δημοσιεύει στοιχεία ικανά να καταστήσουν δυνατό τον προσδιορισμό τους. Σε περίπτωση που ο ιδιώτης αρνείται να παράσχει τα παραπάνω στοιχεία, ο Συνήγορος του Παιδιού μπορεί να ζητήσει, κατά περίπτωση, τη συνδρομή δημόσιας υπηρεσίας, επαγγελματικού συλλόγου ή φορέα, καθώς και της ίδιας της εισαγγελικής αρχής. Ο θεσμός του ’’Συνηγόρου του Παιδιού’’ λειτουργεί ήδη σε 16 από τις 25 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διεθνώς, ο θεσμικός ρόλος του Συνηγόρου του Παιδιού πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980, σε μια χρονική περίοδο που συνέπεσε με τη θέσπιση της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Δ.Σ.Δ.Π.). Η Διεθνής Κοινότητα, ύστερα από τρεις δεκαετίες διαλόγου που ακολούθησαν την υπογραφή της Διεθνούς Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1959), κατέληξε, το 1989, σε ένα κείμενο κανόνων και κοινών δεσμεύσεων, που στη συνέχεια επικυρώθηκε σταδιακά από τα κράτη-μέλη του Ο.Η.Ε., με σκοπό να ενσωματωθεί στις εθνικές νομοθεσίες, ασκώντας έτσι ουσιαστική επιρροή στις πρακτικές της κάθε χώρας. Η Δ.Σ.Δ.Π. έχει υπογραφεί και επικυρωθεί από όλα τα κράτη που συμμετείχαν στον Ο.Η.Ε., εκτός από δύο (Η.Π.Α. και Σομαλία, τα οποία την έχουν υπογράψει, αλλά δεν την έχουν επικυρώσει ως εθνικό νομοθέτημα). Η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού, που συστάθηκε από τον Ο.Η.Ε. για την παρακολούθηση της εφαρμογής της σύμβασης σε όλα τα συμβαλλόμενα κράτη, συμπεριέλαβε στις συστάσεις της προς τα κράτη-μέλη τη δημιουργία «ανεξάρτητων αρχών που θα διασφαλίζουν την καλύτερη εφαρμογή και παρακολούθηση της Σύμβασης». Ειδικότερα, στην έκθεση παρατηρήσεών της σχετικά με την εφαρμογή της Σύμβασης στην Ελλάδα (1/2/2002), η επιτροπή συνέστησε προς την ελληνική κυβέρνηση "να προσδιορίσει σαφώς το ρόλο του Συνηγόρου του Πολίτη και του Παρατηρητηρίου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, σύμφωνα με τους κανόνες των Παρισίων (του Ο.Η.Ε.) και να εξασφαλίσει την προσβασιμότητά τους στα παιδιά και ότι μπορούν να επιληφθούν υποθέσεων κατόπιν ατομικών αναφορών με τρόπο ανταποκρινόμενο στις ανάγκες των παιδιών εντός και εκτός οικογένειας". Ήδη από το 1997, με πρωτοβουλία του Νορβηγού Συνηγόρου του Παιδιού και με συμμετοχή 12 συναφών ανεξάρτητων αρχών, δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Συνηγόρων του Παιδιού (E.N.O.C.), το οποίο καθόρισε τις προδιαγραφές που θα έπρεπε να πληροί μια τέτοια Αρχή. Στην Ελλάδα, η δημόσια συζήτηση για τη δημιουργία Συνηγόρου του Παιδιού με βάση τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας αλλά και τις συστάσεις της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Παιδιού του Ο.Η.Ε., κατέληξε στην έκδοση του Νόμου 3094/2003, που ανέθεσε την αρμοδιότητα της προάσπισης και της προαγωγής των δικαιωμάτων του παιδιού στην Ανεξάρτητη Αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη. Ο Κύκλος Δικαιωμάτων του Παιδιού είναι ένας από τους πέντε κύκλους δραστηριότητας του Συνηγόρου του Πολίτη και λειτουργεί σύμφωνα με τα πρότυπα του διεθνώς καταξιωμένου θεσμού του Συνηγόρου του Παιδιού.