Ο σφουγγαράς αναζητά, εντοπίζει, ανασύρει και επεξεργάζεται σφουγγάρια που βρίσκει βυθό της θάλασσας. Παράλληλα δε, ασχολείται με την πώληση των σφουγγαριών, ενώ συχνή είναι και η ενασχόλησή του με το χειρισμό των βοηθητικών μηχανημάτων του σπογγαλιευτικού σκάφους για την παροχή βοήθειας στους σφουγγαράδες-δύτες. Ειδικότερα, οι επαγγελματικές δραστηριότητες του σφουγγαρά αφορούν κυρίως την κατάδυση και την παραμονή τους 3-4 ώρες σε βάθος ως 18 μέτρα για τη συγκέντρωση σφουγγαριών ή κατάδυση σε βάθος μεταξύ 50-60 μέτρων και παραμονή 15 λεπτών για τη συγκέντρωση σφουγγαριών, την ανάδυση σε αργούς ρυθμούς για να επιτευχθεί αποσυμπίεση, την ταξινόμηση των σφουγγαριών και την αρχική επεξεργασία τους πάνω στο σκάφος. Τα εργαλεία και οι ειδικοί εξοπλισμοί που χρειάζονται για τις επαγγελματικές δραστηριότητες του σφουγγαρά είναι το μηχανοκίνητο σκάφος, συνήθως καΐκι, η καταδυτική στολή, η μάσκα, τα σχοινιά, τα βαρούλκα, το ραντάρ, το ηχοβολιστικό, τα φτερά, τα βαρίδια, το λάστιχο, το μαρκούτσι, το μηχάνημα παραγωγής και παροχής αέρα και η ξύστρα για το ξερίζωμα των σφουγγαριών.