Η γραφολογία μελετά όλα τα στοιχεία που αποτελούν την έννοια της χειρόγραφης σημείωσης και όχι απλώς μια ανάλυση του γραφικού χαρακτήρα. Ειδικότερα, ο γραφολόγος είναι ο επιστήμονας που διερευνά την προσωπικότητα και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του ανθρώπινου χαρακτήρα μέσα από τη μελέτη των χαρακτηριστικών της γραφής του. Η εργασία του στηρίζεται στην αρχή ότι κάθε γραπτό κείμενο έχει δύο πλευρές: Τη νοηματική (περιεχόμενο, ύφος, τρόπος έκθεσης των ιδεών, λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται, και άλλες ιδιομορφίες του γραπτού λόγου) και τη γραφιστική (η γραφή ως ένα σύστημα σταθερών κινησιακών ενεργειών, που είναι απαραίτητες για την αυτόματη δημιουργία γραμμάτων της αλφαβήτου, αριθμών, λέξεων και σημείων στίξης). Έτσι, ο γραφολόγος εξετάζοντας τις μουτζούρες, τις ζωγραφιές, τα γλυπτά ή τους πίνακες των υπό μελέτη ατόμων, με σκοπό να στοιχειοθετήσει τη φυσική, την ψυχική και τη συναισθηματική τους κατάσταση, βοηθά το ανακριτικό έργο στην εξακρίβωση της ταυτότητας ενός ατόμου, με τη συγκριτική μελέτη των γραφικών συμβόλων ενός κειμένου. Τα τυπικά στοιχεία που εξετάζει και αναλύει η γραφολογία είναι: η διεύθυνση των γραμμών των γραμμάτων κατά το γράψιμο, οι αποστάσεις ανάμεσα στις λέξεις, οι αποστάσεις ανάμεσα στις γραμμές, τα σημεία στίξης, το εργαλείο γραφής (πένα, στυλό, μολύβι), η κλίση των γραμμάτων, η πίεση που ασκείται στο χαρτί κατά το γράψιμο, η συμμετρία των γραμμάτων και οι ιδιομορφίες τους, το πόσο ευανάγνωστο είναι το τελικό κείμενο, η γεωμετρία των γραμμάτων, το μέγεθός τους, αν συνδέονται ή όχι μεταξύ τους, τα διαστήματα μεταξύ των γραμμάτων, η ταχύτητα του γραψίματος. Το πόρισμα της γραφολογικής έρευνας παίζει, σε ορισμένες περιπτώσεις, πολύ σημαντικό ρόλο στην έκδοση μιας δικαστικής απόφασης. Το έργο αυτό εκτελείται από το γραφολόγο κατόπιν εισαγγελικής ή δικαστικής εντολής. Η γραφολογική ανάλυση αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα εργαλεία, σε σημείο μάλιστα να αποτελεί και να χρησιμοποιείται ως ανιχνευτής ψεύδους με μεγάλη επιτυχία. Καταφέρνουν να συντάξουν το ψυχογράφημα του ατόμου, χωρίς πολύπλοκα μηχανήματα, χωρίς βλαβερούς για το άτομο μηχανισμούς ή φάρμακα, με ποσοστό επιτυχίας που ξεπερνά τις μέχρι πριν από λίγα χρόνια γνωστές μεθόδους.